Nowy układ polityczny w Rumunii

6 grudnia odbyły się wybory parlamentarne w Rumunii. Zwyciężyła Partia Socjaldemokratyczna (PSD) z wynikiem 25 proc., która jednak nie zapewniła sobie możliwości utworzenia rządu...

Najprawdopodobniej przyszły rząd w Rumunii będzie się składał z trzech opozycyjnych wobec socjaldemokratów ugrupowań: Partii Narodowo‑Liberalnej (PNL), Koalicji Związku Ocalenia Rumunii i Partii Wolności, Jedności i Solidarności (USR-PLUS) oraz Demokratycznego Związku Węgrów w Rumunii (UMDR).

Odsunięcie PSD od władzy oznacza budowę nowego układu sceny politycznej w Rumunii. Gwarantem powstania rządu będzie postawa prezydenta Klausa Iohannisa (wywodzącego się z PNL), który oświadczył, że do końca swojej kadencji (2024 r.) nie dopuści do powrotu PSD do władzy. Jednakże trwałość zmian będzie się wiązać przede wszystkim z reformami w wymiarze sprawiedliwości oraz próbą odbudowy zaufania do klasy politycznej w społeczeństwie rumuńskim. W wyborach parlamentarnych frekwencja wyniosła jedynie 30 proc. i była najniższa od upadku systemu komunistycznego w tym kraju.

Dotychczasowy rząd premiera Ludovica Orbana z PNL nie posiadał większości i powstał po przegłosowanym wotum nieufności wobec rządu premier Vioricy Dăncili w październiku 2019 r. Miał on charakter techniczny i sprawował władzę do ostatnich wyborów parlamentarnych.

Nowy rząd będzie reprezentować centrowe, proeuropejskie postawy zarówno w polityce krajowej, jak i międzynarodowej. Główne wyzwanie to prawdopodobnie konsolidacja władzy sprawowanej przez 3 ugrupowania, posiadające odmienne cele polityczne. Chociaż stronnictwa te deklarują swój proeuropejski kurs w polityce międzynarodowej oraz chęć walki z korupcyjnym dziedzictwem PSD, to jednak istnieją kwestie, które mogą poróżnić te partie. Głównym elementem spornym w polityce krajowej oraz międzynarodowej może stanowić współpraca z UMDR, stanowiącym reprezentację rumuńskich Węgrów, politycznie wspieranej przez Budapeszt. Minister spraw zagranicznych Węgier Péter Szijjártó jednoznacznie agitował za głosowaniem przez węgierskich Rumunów na UMDR, twierdząc że utrzymanie reprezentacji tej – liczącej 1,2 mln osób – mniejszości etnicznej może być zagrożone.

Na czele nowego rządu nie stanie dotychczasowy premier Ludovic Orban, ponieważ kandydatura ta spotkała się ze sprzeciwem USR-PLUS. 7 grudnia Orban złożył dymisję, a pełniącym obowiązki premierem, powołanym przez prezydenta Iohannisa, został Nicolae Ciucă. Nowy premier będzie najprawdopodobniej reprezentował partię PNL jako główną siłę tworzącej się koalicji, jednakże nie zostanie obciążony doświadczeniami sprawowania rządów w realiach rządu mniejszościowego. Głównym kandydatem na ten urząd wydaje się Florin Cîțu, który do 2019 r. pełnił funkcję ministra finansów publicznych Rumunii. Jednakże do 13 grudnia nie został wyznaczony jeszcze nowy wspólny kandydat.

Kontekst międzynarodowy

Rumunia, niezależnie od tego, jaka ekipa polityczna sprawowała władzę w państwie, stanowiła ważne wsparcie NATO na wschodniej flance. Położenie Rumunii w basenie Morza Czarnego oraz pomoc dla projektów sojuszu, które neutralizowałyby dominację Rosji w regionie, stanowią również wsparcie dla polskich projektów strategicznych, w których Bukareszt jest głównym partnerem dla Warszawy. Rumunia prowadzi działania zarówno w kwestii aktywnej obecności NATO na flance wschodniej, jak i wywiązuje się ze zobowiązań wobec partnerów. Rumunia, podobnie jak Polska, przeznacza 2 proc. PKB na zbrojenia.

W polityce międzynarodowej nowy rząd prawdopodobnie spróbuje odbudować wiarygodność państwa. Została ona nadwątlona w związku z nadużyciami politycznymi poprzedników z PSD. Dotyczyło to próby przeforsowania praw, które prowadziłyby do amnestii w przypadku wyroków za korupcję wydanych na członków tego ugrupowania.

Zmiany polityczne zachodzące w Rumunii mogą natomiast uwiarygodnić ją wobec partnerów z UE. Tak zwane państwa „starej Unii Europejskiej” krytykowały zbyt szybkie rozszerzenie wspólnoty o Bułgarię i Rumunię, biorąc pod uwagę pewne trudności z funkcjonowaniem aparatu sprawiedliwości w tych krajach. Wprowadzenie obiecanych w kampanii wyborczej reform w wymiarze sprawiedliwości będzie służyło uwiarygodnieniu powstającej koalicji nie tylko wobec społeczeństwa rumuńskiego, lecz także partnerów z UE i NATO. Zmiana postrzegania Rumunii jako państwa odstającego od standardów unijnych może przełożyć się również na postawy społeczeństw w Zachodniej Europie wobec procesu integracji europejskiej w regionie Bałkanów Zachodnich oraz krajów Partnerstwa Wschodniego. Położenie Rumunii pomiędzy obydwoma regionami oraz wsparcie dla procesu integracji europejskiej tych państw mogą prowadzić do umocnienia się pozycji Bukaresztu na tym obszarze. Rumunia należy do orędowników poszerzania UE, w szczególności wspiera integrację europejską Mołdawii, z którą jest kulturowo oraz językowo związana.

Możliwość oddziaływania Bukaresztu na sytuację polityczną w Mołdawii będzie zależała od tego, czy niechętni Rumunii oraz UE socjaliści, pod przywództwem odchodzącego z urzędu prezydenta Igora Dodona, zostaną odsunięci od władzy przez ugrupowanie prezydent elekt Mai Sandu, które zdobędzie władzę również w parlamencie. Zgodnie z zapowiedziami polityków koalicji USR-PLUS, wsparcie dla proeuropejskich ugrupowań w Mołdawii będzie jednym z głównych kierunków Bukaresztu w polityce zagranicznej Rumunii.

Podsumowanie

Polityczne przemiany w Rumunii dają nadzieję na odejście pewnej fali populizmu obecnej w regionie Europy Południowo-Wschodniej. Mogą one wpłynąć pozytywnie na zmiany ustrojowe w państwach Bałkanów Zachodnich oraz Partnerstwa Wschodniego. Uwiarygodnienie polityczne tworzącej się koalicji rządzącej w Rumunii, w szczególności we własnym społeczeństwie, może prowadzić do pozytywnych przemian w regionie. Mołdawianie, z których wielu posiada podwójne, w tym rumuńskie obywatelstwo, mogą przełożyć pewne rumuńskie rozwiązania w kwestii reformowania państwa na grunt lokalny w Mołdawii.